Beatyfikacja Jana Pawła II, wielkiego papieża katolickiego Kościoła, zrodziła pewną konfuzję. Istnieje odczucie, że beatyfikujący Go watykańscy purpuraci odczuwają kompleks niższości wobec beatyfikowanego. A przecież to oni są Kościołem – zmarły przed kilkoma laty papież był „tylko” Jego głową. Konfuzja rodzi refleksję o szerszym zasięgu, czyli pytanie o miejsce chrześcijaństwa w cywilizacji zachodniej i rzeczywistych granicach tej ostatniej. Okazuje się, że te granice bywają czasem dla Zachodu ciaśniejsze w jego ojczystej Europie, niż w odległych pod każdym względem Indiach, czy Dalekim Wschodzie. Tam, interpretacyjnej swobody jest znacznie więcej niż na kontynencie macierzystym. Paradoks, zbieg okoliczności, czy sprzeczność sama w sobie?
Rzecz jest poważniejsza, skoro Jan Paweł II sam sobie nie potrafił poradzić ze sprzecznością pomiędzy zachodnim dążeniem do postępu i jego dynamiką a chrześcijańską zasadą poddania się Bogu i poczuciem ludzkiej wobec Niego nicości. Przeszedł do historii jako papież wielki, światły i na świat otwarty. Jak więc wytłumaczyć niechęć Jego Kościoła do myśli oświeceniowej i całego europejskiego racjonalizmu – prawdziwego trzonu późniejszego sukcesu Zachodu? „Papież słusznie zwraca uwagę, że rozum jest potrzebny wierze, ale mając dziedzictwo Oświecenia, romantyzmu, fenomenologii, nie można pod dyktando wracać do tomizmu” – zauważa katolicki filozof, prof. K. Tarnowski („Gazeta na Święta” 30 IV-1 V 2011). Jak zrozumieć, że ten żywy i nowoczesny umysł był również bliski ideologom islamu, głęboko przekonanym, że całe zło Zachodu narodziło się wraz z wolnościowymi ideami Odrodzenia i Oświecenia? Czym byłby Zachód gdyby je odrzucił? Czy byłby jeszcze Zachodem? Continue reading →