Wbrew obiegowym opiniom nie tylko kontynentalna Europa ale także i sama Unia Europejska są dalekie od jednorodności. W jej przestrzeni wciąż mieszają się trzy wzorce: indywidualistyczne nawyki Zachodu, kolektywne w swej istocie prawosławie oraz cechy jej wschodniej części pochodzące z kultur słabiej wykształconych, do pewnego stopnia zawieszonych w próżni i tkwiących korzeniami w społeczeństwach…
HISTORIA DZIEJE SIĘ POZA NASZĄ ŚWIADOMOŚCIĄ
Tytuł eseju nawiązuje do sentencji wyrażonej przez autora Cywilizacji bizantyńskiej -Feliksa Konecznego. Dowodził, że świat zmienił się tak głęboko, że nikt nie jest już prowincjuszem żyjącym bez kontaktu z innymi jego częściami. Dzisiaj, żeby nawet w samej tylko przestrzeni Zachodu zrozumieć samych siebie, trzeba pojąć czym w swej istocie różnimy się on od innych. Nie…
POLSKA DLA POLAKÓW CZY DLA CAŁEJ EUROPY?
W polskiej pamięci narodowej nie bez przyczyny przetrwały silne wspomnienia historyczne. Tyle, że wyobraźnia to jedno, a możliwości – drugie. Polska jest w tej pamięci albo ofiarą dziejów, albo też – patrząc oczami Ukraińców, Litwinów i Białorusinów – zagrożeniem dla ich własnych aspiracji. Z kolei sąsiednia Czechosłowacja (Czechy), to bardziej konkurent w walce o regionalne…
CO DALEJ Z UKRAINĄ? JAKIE ZNACZENIE MA SPRAWA JĘZYKA?
Niedawne wybory prezydenckie na Ukrainie stały się przyczyną nie lada zamieszania. Jeden z największych krajów Europy, znajdujący się w politycznym starciu z Rosją stał się nagle obiektem szczególnego zainteresowania. Jego źródłem nie były same wybory, które – w przeciwieństwie do Rosji – na Ukrainie mają znaczenie, lecz zwróciło uwage obserwatorów widoczne odwrócenie się Ukraińców…
CO DALEJ Z ZACHODEM I TĄ „CAŁĄ RESZTĄ”?
Rzadko się zdarza, by różnica zdań pomiędzy ludźmi nauki osiągnęła rangę wydarzenia na międzynarodową skalę. Tak się jednak stało, gdy przed trzydziestu laty Francis Fukuyama roznamiętnił ich twierdzeniem, że oto zakończył się pewien etap historii ludzkości i wchodzi ona w nową erę. Poprzednia miała polegać na jednostronnej walce wszystkich ze wszystkimi, zorganizowanych w dwóch blokach…
WIELKIE KULTURY I ICH KONFLIKTY
Od lat staram się przybliżyć Czytelnikom istotę treści wielkich procesów historycznych, których istotę Fernand Braudel (1902-1985) określił mianem „długiego trwania”. Według niego fenomen związany jest z tym, że nie jesteśmy świadomi tego, iż pobrzmiewa w nas echo dwóch odmiennych, lecz w swej istocie podobnych procesów. Widzimy je tylko w odmiennej perspektywie. Na codzień, dostrzegamy następujące…
KTO WEŹMIE? ZNANY AKTOR Z KRZYWEGO ROGU CZY Z BUDZIAKU?
Świat przewraca się do góry nogami. Oto kraj Europy Wschodniej uważany przez władze Izraela za najbardziej antysemicki w regionie, wybiera sobie jako kandydata na prezydenta człowieka, którego oboje rodzice nie tylko byli Żydami ale i on sam jest częstym gościem synagogi. A przecież głębokie uprzedzenie Ukraińców do Żydów miało być w opinii izraelskich ośrodków badawczych…
EXIT, BREXIT, CZY POZYCJA ROZKROKU?
Zapadło mi w pamięć pytanie skierowane do brytyjskich specjalistów w związku z Brexit’em – co teraz stanie się z Wielką Brytanią i Unią Europejską? Odpowiedź była nie mniej zaskakująca: „My też nie wiemy i prawdę mówiąc nikt chyba tego nie wie”. Jak to możliwe, by wydarzenie o europejskim i wręcz światowym zasięgu toczyło się samą…
ROZUM, CZYLI ROZSĄDEK PLUS WYOBRAŹNIA
Pytanie o to, na ile panujemy nad swoim życiem, na ile jesteśmy związani jakimiś niezależnymi od nas siłami nurtuje każdego. Okazuje się, że zarówno treść pytań jak i odpowiedź na kwestię tak fundamentalną nie zależy od nas samych, lecz od otoczenia w którym żyjemy. To ono formuje nas, nasze poglądy i nasz pogląd na świat….
SPRZECZKA JAKICH WIELE, CZY JEDNAK KONFLIKT ATAWIZMÓW?
Wydawać się mogło, że polsko-żydowskie pojednanie jest nieodwracalnym faktem. Okazało się jednak, że wracamy do początku i nadal wzajemnie się nie lubimy pomimo historycznych powiązań. A zaczęło się niewinnie. W niewielkim od siebie oddaleniu, powstały w Warszawie dwa pomniki upamiętniające tragiczne wydarzenia II wojny światowej. Jeden, przy ulicy Stawki, w miejscu nieistniejącej dziś rampy…